Phân biệt quá trình tái bản ADN, phiên mã, dịch mã giữa sinh vật nhân sơ và sinh vật nhân thực.

Quá trình tái bản ADN, phiên mã và dịch mã giữa sinh vật nhân sơ (prokaryotes) và sinh vật nhân thực (eukaryotes) có một số điểm khác biệt quan trọng.

1. Tái bản ADN:
- Sinh vật nhân sơ: Tái bản ADN diễn ra trong tế bào chất, vì chúng không có nhân thực. ADN dạng vòng được tái bản bắt đầu từ một điểm gọi là "origin of replication". Các enzyme như DNA polymerase tham gia vào quá trình này để tổng hợp ADN mới.
- Sinh vật nhân thực: Tái bản ADN diễn ra trong nhân tế bào. ADN của sinh vật nhân thực có cấu trúc dạng đoạn (linear), và có nhiều điểm khởi đầu cho quá trình tái bản (multiple origins of replication). Các enzyme cũng giống như sinh vật nhân sơ nhưng có thêm một số loại polymerase khác nhau và các yếu tố phụ giúp điều chỉnh quá trình này.

2. Phiên mã:
- Sinh vật nhân sơ: Phiên mã xảy ra trong tế bào chất cùng lúc với quá trình dịch mã. Một RNA polymerase duy nhất thường được sử dụng để tổng hợp RNA từ ADN, trong khi không có các bước xử lý RNA không cần thiết khác.
- Sinh vật nhân thực: Phiên mã xảy ra trong nhân tế bào, và sau đó RNA được xử lý trước khi xuất ra tế bào chất. Có ba loại RNA polymerase trong sinh vật nhân thực (RNA polymerase I, II, III), mỗi loại có chức năng khác nhau (chẳng hạn RNA polymerase II chuyên trách phiên mã cho mRNA). Ngoài ra, RNA cần phải trải qua một số quá trình như cắt bỏ intron, thêm mũ 5' và đuôi poly-A trước khi ra khỏi nhân.

3. Dịch mã:
- Sinh vật nhân sơ: Dịch mã xảy ra trong tế bào chất và bắt đầu ngay khi phiên mã kết thúc, không có thời gian xử lý nào cho mRNA. Ribosome có thể liên kết trực tiếp với mRNA ngay khi nó được tổng hợp.
- Sinh vật nhân thực: Dịch mã cũng xảy ra trong tế bào chất nhưng bắt đầu chỉ sau khi mRNA đã hoàn thiện qua quá trình xử lý. Ribosome chỉ liên kết với mRNA đã được xử lý xong, và quá trình này thường phải qua các bước kiểm tra chất lượng đầu vào.

Tóm lại, các quá trình này ở sinh vật nhân sơ thường ngắn gọn và xảy ra nhanh chóng, trong khi ở sinh vật nhân thực có sự phân tách rõ ràng giữa các bước và quy trình phức tạp hơn. Các đặc điểm này phản ánh sự khác biệt về cấu trúc tế bào và tổ chức gen giữa hai loại sinh vật.