Bài 10. Đại Cồ Việt thời Đinh và Tiền Lê (968-1009) SGK Lịch sử và Địa lí 7 Kết nối tri thức

? mục 1.a

Trả lời câu hỏi mục 1.a trang 48 SGK Lịch sử và Địa lý 7

Dựa vào thông tin trong mục, em hãy vẽ sơ đồ tổ chức chính quyền thời Đinh và rút ra nhận xét:

Phương pháp giải:

B1: Đọc mục 1-a trang 48 SGK.

B2: Hs cần vẽ các cấp từ trung ương đến địa phương, đưa ra được nhận xét về bộ máy nhà nước. 

Lời giải chi tiết:

Sơ đồ tổ chức nhà Đinh:

- Nhận xét: 

+ Tổ chức chính quyền thời Đinh Được xây dựng từ trung ương đến địa phương khá quy củ, với nhiều cấp hành chính. Hoàng đế là người đứng đầu có quyền lực cao nhất.

+Đinh Bộ Lĩnh tiến thêm một bước trong việc xây dựng chính quyền độc lập, tự chủ, khẳng định chủ quyền quốc gia dân tộc so với thời Ngô Quyền. 

+ Hệ thống tiền tệ được thống nhất trong cả nước là minh chứng rõ nét cho sự thống nhất đất nước.

+ Công cuộc bảo vệ đất nước với việc xây dựng quân đội thường trực và “bảo vệ đất nước từ xa” - giao hảo với nhà Tống cũng được quan tâm.

? mục 1.b

Trả lời câu hỏi mục 1.a trang 49 SGK Lịch sử và Địa lý 7

Hãy trình bày những nét chính về cuộc kháng chiến chống Tống năm 981 trên lược đồ.

Phương pháp giải:

B1: Đọc mục 1-b trang 48, 49 SGK.

B2: Các từ khóa cần chú ý: Năm 979, Lê Hoàn, năm 981, quân Tống, hai đường thủy bộ, Lục Đầu Giang, Bạch Đằng, Tây Kết.

B3: Quan sát Hình 1. Lược đồ cuộc kháng chiến chống Tống năm 981. Từ lược đồ thầy được các con đường hành quân của quân Tống, sự bài binh bố trận đánh chặn của Lê Hoàn.

? mục 1.c

Trả lời câu hỏi mục 1.c trang 49 SGK Lịch sử và Địa lý 7

Nêu những nét chính về tổ chức chính quyền thời Tiền Lê.

Phương pháp giải:

B1: Đọc mục 1-c trang 49, 50 SGK.

B2: Các từ khóa cần chú ý: Tiền Lê, Thiên Phúc, chính quyền trung ương, thái sư, đại sư, quan văn, quan võ, địa phương, 10 đạo, cấm quân, quân đóng tại địa phương.

Lời giải chi tiết:

- Lê Hoàn lập nên nhà Tiền Lê, đổi niên hiệu là Thiên Phúc, tiếp tục công cuộc xây dựng quốc gia độc lập.

- Chính quyền Trung ương:

+ Vua đứng đầu, nắm mọi quyền hành.

+ Giúp vua bàn việc nước có thái sư (quan đứng đầu triều) và đại sư (nhà sư có danh tiếng). Dưới vua có các quan văn, quan võ. 

+ Các con vua được phong vương và trấn giữ các vùng hiểm yếu.

+ Quân đội được xây dựng gồm hai bộ phận: cấm quân (bảo vệ vua và kinh thành) và quân đóng tại địa phương.

- Ở địa phương:

+ Cả nước được chia thành 10 đạo.

+ Đến năm 1002, vua đổi đạo thành lộ, phủ, châu rồi đến giáp. Đơn vị cấp cơ sở là xã, các quan lại địa phương chưa được sắp xếp đầy đủ.

- Triều đình rất chú trọng xây dựng pháp luật như định ra luật lệnh (năm 1002) và tăng cường quan hệ ngoại giao với nhà Tống.

? mục 2

Trả lời câu hỏi mục 2 trang 50 SGK Lịch sử và Địa lý 7

1. Trình bày những nét chính về tình hình xã hội thời Đinh – Tiền Lê

Phương pháp giải:

B1: Đọc mục 2-a trang 50 SGK.

B2: Các từ khóa cần chú ý: hai bộ phận, thống trị, bị trị, người lao động, nông dân, nô tì.

Lời giải chi tiết:

- Xã hội phân chia thành hai bộ phận:

+ Thống trị gồm vua quan.

+ Bị trị chủ yếu là người lao động (nông dân, thợ thủ công, thương nhân, nô tì). Nông dân có số lượng đông đảo nhất, cày cấy ruộng đất công làng xã. Nô tì có địa vị thấp kém nhất, số lượng không nhiều.

- Mâu thuẫn giai cấp trong thời kì này chưa thực sự sâu sắc.

2. Đời sống văn hóa thời Đinh – Tiền Lê có điểm gì nổi bật?

Phương pháp giải:

B1: Đọc mục 2-a trang 50 SGK.

B2: Các từ khóa cần chú ý:giáo dục, Nho giáo, Phật giáo, văn hóa dân tộc, văn hóa dân gian.

Lời giải chi tiết:

- Thời Đinh – Tiền Lê thì giáo dục chưa phát triển. Nho giáo chưa có ảnh hưởng sâu rộng. Phật giáo được truyền bá rộng rãi, chùa chiền được xây dựng ở nhiều nơi.

- Các nhà sư thường là người có học, giỏi chữ Hán, được triều đình đề cao và nhân dân quý trọng.

- Một số loại hình văn hóa dân tộc được khôi phục và phát triển

- Việc luyện võ, ca hát, nhảy múa và lễ hội trong dân gian được phát huy. Đây là bước tiến quan trọng trong đời sống xã hội và văn hóa Đại Cồ Việt.

Luyện tập

Trả lời câu hỏi phần Luyện tập trang 50 SGK Lịch sử và Địa lý

1. Em hãy so sánh tổ chức chính quyền thời Đinh và Tiền Lê với thời Ngô.

Phương pháp giải:

B1: Đọc mục 1-a, trang 48 và 1-c trang 49, 50 SGK.

B2: Các từ khóa cần chú ý: Đại Cồ Việt, Hoa Lư, hoàng đế, Ban Văn, Ban Võ, cao tăng, đúc tiền, quân đội, 10 đạo. Tiền Lê, Thiên Phúc, thái sư, đại sư, quan văn, quan võ.

Lời giải chi tiết:

2. Em có nhận xét gì về vai trò của Lê Hoàn trong cuộc kháng chiến chống Tống năm 981?

Phương pháp giải:

B1: Đọc mục 1-b trang 48, 49 SGK.

B2: Các từ khóa cần chú ý: Năm 979, Lê Hoàn, năm 981, quân Tống, hai đường thủy bộ, Lục Đầu Giang, Bạch Đằng, Tây Kết.

B3: Quan sát Hình 1. Lược đồ cuộc kháng chiến chống Tống năm 981. Từ lược đồ thầy được các con đường hành quân của quân Tống, sự bài binh bố trận đánh chặn của Lê Hoàn.

Vận dụng

Trả lời câu hỏi phần Vận dụng trang 50 SGK Lịch sử và Địa lý

Giả sử em là Đinh Tiên Hoàng, em có chọn đặt kinh đô ở Hoa Lư không? Vì sao?

Phương pháp giải:

B1: Tìm kiếm tư liệu trên internet với từ khóa “Địa hình địa thế của Hoa Lư”, “Kinh đô Hoa Lư thủ đô của nước Đại Cồ Việt”,…

B2: Lựa chọn thông tin tìm kiếm được để trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

- Nếu đóng vai là Đinh Tiên Hoàng, em vẫn sẽ chọn đặt kinh đô ở Hoa Lư (Ninh Bình) vì:

Có thể nói, kinh đô Hoa Lư là một quân thành vững chắc do thiên nhiên và con người làm nên. Phía bắc thành nằm bên sông Hoàng Long nên đường giao thông thủy rất thuận tiện. Khu vực Thành Ngoại, nay thuộc địa phận thôn Yên Thượng, Yên Thành, xã Trường Yên, là cung điện chính, nơi vua Đinh cắm cờ nước, hiện là đền thờ vua Đinh, vua Lê. Trước cung điện có núi Mã Yên, tương truyền, vua Đinh Tiên Hoàng lấy núi này làm án.

Lí thuyết