Phần I. Yêu cầu và cách thức nghiên cứu một vấn đề văn học dân gian - Cánh diều

Câu 1

Từ các chủ đề sau, hãy xác định vấn đề mà em muốn tìm hiểu:

- Sử thi của các dân tộc Tây Nguyên

- Nhân vật “thần” trong thần thoại Hy Lạp

- Ca dao than thân của người Việt Nam (người Kinh)

Phương pháp giải:

Đọc kĩ những đề tài và chọn một chủ đề mà em quan tâm hoặc có hứng thú nhất.

Xác định vấn đề muốn tìm hiểu ,đọc các tài liệu có liên quan

Phát hiện những nội dung gây hứng thú, những khía cạnh khơi gợi nhu cầu hiểu biết và mong giải quyết của bản thân

Lời giải chi tiết:

- Chủ đề em quan tâm là ca dao than thân của người Việt Nam (người Kinh)

- Vấn đề em muốn tìm hiểu:Vẻ đẹp và ý nghĩa sâu sắc về hình tượng người phụ nữ qua câu ca dao than thân của người Việt Nam (người Kinh).

-  Tài liệu tham khảo để tìm hiểu về chủ đề này:

+ Tuyển tập ca dao Việt Nam

+ Tục ngữ, ca dao, dân ca Việt Nam - Vũ Ngọc Phan

Câu 2

Ghi vào vở những câu hỏi nghiên cứu cho một trong những vấn đề sau:

Phương pháp giải:

Từ một vấn đề được lựa chọn, xác định các câu hỏi cần được trả lời để làm rõ vấn đề

Lời giải chi tiết:

Câu 3

Chọn một trong các vấn ở bài tập 2 và tìm kiếm, thu thập tài liệu cần thiết theo hướng dẫn :

Phương pháp giải:

- Liệt kê tên và nguồn gốc của các tài liệu tìm được.

- Đánh giá, xác định các tài liệu phù hợp với vấn đề văn học dân gian được lựa chọn.

Lời giải chi tiết:

Câu 4

Tự chọn một tài liệu in (từ nguồn thư viện) và một tài liệu điện tử (từ nguồn Internet), hãy tiến hành việc đọc, ghi chú và tra cứu những thông tin cần thiết giúp em trả lời một trong các câu hỏi nghiên cứu đã được xác định.

Phương pháp giải:

Chọn một câu hỏi nghiên cứu ở một vấn đề văn học dân gian đã lựa chọn ở trên

Tìm và đọc, ghi chú những thông tin cần thiết giúp em trả lời một trong các câu hỏi nghiên cứu đã được xác định.

Lời giải chi tiết:

- Đề tài nghiên cứu: Vẻ đẹp độc đáo của hình tượng người anh hùng trong sử thi Tây Nguyên.

- Tài liệu điện tử: https://tailieu.vn/doc/ve-dep-cua-nhung-anh-hung-su-thi-667528.html

- Câu hỏi ghi chú:

+ Em hãy hình dung và nêu cảm nhận của mình về hình tượng người anh hùng trong sử thi Tây Nguyên?

+ Hình tượng người anh hùng trong sử thi Tây Nguyên có những vẻ đẹp nào? Chỉ ra những vẻ đẹp đó.

+ Hình ảnh người anh hùng trong sử thi tây Nguyên có ảnh hưởng như thế nào tới nền văn học Việt Nam hiện nay.

Câu 1

Hãy nêu một ví dụ về hoạt động nghiên cứu và chỉ ra ý nghĩa/ tác dụng của hoạt động nghiên cứu đó với nhiều người hoặc cá nhân em.

Phương pháp giải:

Tìm một hoạt động nghiên cứu 

Chỉ ra ý nghĩa /tác dụng của hoạt động nghiên cứu đó 

Lời giải chi tiết:

- Hoạt động nghiên cứu: Nghiên cứu về sự hình thành sự tích Thánh Gióng.

- Ý nghĩa của hoạt động nghiên cứu:

+ Giải thích cho sự ra đời của sự tích Thánh Gióng.

+ Giải thích cho tên gọi Thánh Gióng và các lễ hội xoay quanh tên gọi này.

- Tác dụng của hoạt động nghiên cứu:

+ Giúp ta hiểu hơn khi học bài Thánh Gióng.

+ Biết được nguồn gốc của sự tích Thánh Gióng và lễ hội đền Gióng – Sóc Sơn.

+ Hiểu được những suy nghĩ, ước mơ được nhân dân gửi gắm qua truyền thuyết: Suy nghĩ về khát vọng hòa bình, ước mơ không có giặc ngoại xâm…

Câu 2

Hãy nêu ví dụ về một vấn đề nghiên cứu văn học dân gian và xác định các câu hỏi nghiên cứu cho vấn đề đó.

Phương pháp giải:

Tìm một vấn đề nghiên cứu văn học dân gian 

Xác định các câu hỏi nghiên cứu cho vấn đề đó.

Lời giải chi tiết:

- Vấn đề nghiên cứu: Nghiên cứu về các đặc trưng cơ bản của văn học dân gian.

- Câu hỏi nghiên cứu:

+ Văn học dân gian là gì?

+ Văn học dân gian được chia làm mấy đặc trưng cơ bản? Kể tên các đặc trưng cơ bản?

+ Tại sao lại nói văn học dân gian mang tính truyền miệng – tính tập thể? Nêu ví dụ?

+ Tính nguyên hợp của văn học dân gian là gì? Giải thích và nêu ví dụ để làm sáng tỏ?

Câu 3

Trình bày ngắn gọn cách tìm kiếm, xác định tư liệu cho vấn đề văn học dân gian mà em vừa xác định ở câu 2.

Phương pháp giải:

Xem lại vấn đề văn học dân gian ở câu 2

Nêu các bước tìm kiếm,xác định tư liệu cho vấn đề đó

Lời giải chi tiết:

Bước 1: Xác định vấn đề cần nghiên cứu (điều mọi người chưa biết, chưa từng nghiên cứu, còn gây nhiều thắc mắc…)

Bước 2: Xác định kiến thức/ nội dung xoay quanh vấn đề nghiên cứu (những từ khó, những nội dung liên quan, ảnh hưởng….)

Bước 3: Tìm kiếm các nguồn tư liệu liên quan đến vấn đề thông qua thư viện, tài liệu điện tử, sau đó chọn lọc các tài liệu thông tin chính. Có thể tìm kiếm thông tin từ các nguồn cơ bản sau:

- Tuyển tập tác phẩm văn học dân gian theo thể loại (truyện cổ tích, ca dao,tục ngữ, …)

- Các công trình nghiên cứu về văn học dân gian (sách chuyên khảo, giáo trình, …)

Bước 4: Bắt đầu làm sáng tỏ vấn đề nghiên cứu.

Câu 4

Trình bày một số phương pháp nghiên cứu văn học dân gian và lí giải căn cứ của việc xác định những phương pháp nghiên cứu này.

Phương pháp giải:

Vận dụng bài học nêu một số phương pháp nghiên cứu văn học dân gian

Lí giải căn cứ của việc xác định những phương pháp nghiên cứu đó.

Lời giải chi tiết:

- Phương pháp so sánh: phải so sánh ,đối chiếu với các nền văn học trước và sau văn học dân gian chúng ta mới có thể tìm và phân tích được những điều đổi mới, tiếp bước mà văn học dân gian đã truyền tải.

- Phương pháp giải thích: Giải thích những khái niệm, hiện tượng, nội dung mà người đọc, người nghe cần biết để hiểu.

- Phương pháp phân tích văn bản: Phân tích và lí giải những điều văn học dân gian truyền tải thông qua khái niệm, phân loại, đặc trưng…