phân tích bài thơ Tiến sĩ giấy - Nguyến Khuyến

Bài thơ "Tiến sĩ giấy" của Nguyễn Khuyến được sáng tác trong bối cảnh xã hội phong kiến Việt Nam, nơi giá trị con người và sự thành đạt thường được thể hiện qua các kỳ thi cử, và bằng cấp được xem như một thước đo danh vọng.

Nội dung chính của bài thơ xoay quanh hình ảnh của những người có bằng cấp, mà cụ thể là "tiến sĩ", nhưng lại không có thực tài hay những đóng góp thiết thực cho xã hội. Bài thơ sử dụng hình ảnh "tiến sĩ giấy" để nêu bật sự châm biếm đối tượng này. Hai chữ "giấy" đã thể hiện rõ tính chất hư vô, bởi vì bằng cấp chỉ là một mảnh giấy, không có giá trị thực chất mà con người cần phải có.

Nguyễn Khuyến cũng dùng hình ảnh về thiên nhiên, con người để tạo nên bối cảnh cho bài thơ. Có những hình ảnh rất sống động như "mưa" và "gió", gợi lên sự trôi chảy và thay đổi không ngừng của cuộc sống. Qua đó, tác giả ngầm hỏi người đọc về giá trị thực sự của những người được gọi là "tiến sĩ", khi mà xã hội cần những người có thực tài, đóng góp cho đất nước và nhân dân.

Bài thơ không chỉ đơn thuần là một tác phẩm nghệ thuật, mà còn mang ý nghĩa xã hội sâu sắc. Nó thể hiện sự châm biếm hiện thực của giáo dục và thi cử thời bấy giờ, đồng thời lên án tình trạng chạy theo hình thức mà bỏ quên chất lượng. Nguyễn Khuyến mong muốn người đọc, đặc biệt là những người làm khoa bảng, cần phải tự trang bị mình những kiến thức thực sự, không chỉ để "có bằng" mà còn để phục vụ cho dân tộc và xã hội.

Tóm lại, "Tiến sĩ giấy" vừa là một tác phẩm nghệ thuật, vừa là một tác phẩm mang tính phản biện xã hội, khuyến khích sự trau dồi tri thức, sự phấn đấu thực sự thay vì chỉ tập trung vào danh vọng bên ngoài mà không có thực chất.